Los primeros teólogos luteranos modernos y el censo redimible

hacia una reformulación de la prohibición de intereses

Resumen

En la Alemania del siglo XVI, una operación financiera particular llamada widekaufflicher Zins o contrato del cinco por ciento provocó controversias legales y teológicas masivas. Este contrato producía efectos similares a los de un préstamo y, por tanto, contrarrestaba la prohibición de cobrar intereses. Martín Lutero (1483-1546), Philipp Melanchthon (1497-1560), Johannes Brenz (1499-1570), Johannes Aepinus (1499-1553), Urbanus Rhegius (1489-1541), Martin Chemnitz (1522-1586), Aegidius Hunnius (1550-1603) y Johann Gerhard (1582-1637) abordaron este tema y terminaron reformulando la prohibición de intereses y trazando un conjunto de reglas para el buen uso de este contrato. Este artículo examinará sus opiniones, al tiempo que prestará atención a los aspectos en los que sus enseñanzas se asemejaron a las católicas o en las que tomaron un camino diferente.
  • Referencias
  • Cómo citar
  • Del mismo autor
  • Métricas
Aepinus, J. (1543). Auszlegung D. Johannis Epini vber den XV. Psalm Davids. Franckfurt am Meyn.

Bauer, C. (1958). Melanchthons Wirtschaftsethik. Archiv fur Reformationsgeschichte, 49 1/2, 115-160.

Becker, H.J. (2014). Das Zinsverbot im lateinischen Mittelalter. En M. Casper, N. Oberhauer, y F. Wittreck (Eds.), Was vom Wucher übrigbleibt. Zinsverbote im historischen und interkulturellen Vergleich (15-45). Tübingen: Mohr Siebeck.

Biel, G. (1527). Repertorium generale et succinctum. Lugduni.

Birocchi, I. (1990). Tra elaborazioni nuove e dottrine tradizionali, Il contratto trino e la natura contractus. Quaderni fiorentini, 19, 243-322.

Brenz, J. (1541). In evangelii quod inscribitur secundum Lucam, duodecim priora capita homiliae centum et decem. Francofurti.

Brenz, J. (1541). In evangelii quod inscribitur, secundum Lucam, duodecim posteriora capita, homiliae octoginta. Francofurti.

Chemnitz, M. (1653). Loci theologici. Francofurti et Wittembergae.

Decock, W. & Hallebeek, J. (2010). Pre-contractual duties to inform in Early Modern Scholasticism. Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis, 78, 89-133.

Decock, W. (2013). Theologians and Contract Law. The Moral Transformation of the ius commune (ca. 1500-1650), Leiden: Martinus Nijhoff.

Decock, W. (2016). In Defense of Commercial Capitalism: Lessius, Partnerships and the Contractus Trinus. En Bram Van Hofstraeten and Wim Decock (Eds.), Companies and Company Law in Late Medieval and Early Modern Europe, Leuven: Peeters, 55-90.

Des Durchlauchtigsten Hochgebornen Fürsten und Hern, Herrn Augusten, Hertzogen zu Sachssen ... Ausschreiben, Etzlicher Artickel, so S. C. F. G. auff derselben Landtschafft underthenigen Rath und bedencken, inn Sachen Policei, und anders, belangend, zu abwendunge der angegebenen Landgebreche, Dresden, 1555.

Doherty, S. (2014). Theology and Economic Ethics. Martin Luther and Arthur Rich in Dialogue. Oxford: Oxford University Press.

Du Moulin, C. (1584). Tractatus commerciorum et usurarum, redituumque pecunia constitutorum et monetarum. Coloniae Agripine.

Düfel, H. (1977). Aepinus, Johannes. TRE, vol. I, 535-544.

Ehmer, H. (2002). Johannes Brenz (1499-1570). En Carter Lindberg (Ed.) The Reformation Theologians. An Introduction to Theology in the Early Modern Period (124-139). Malden: Blackwell.

Elert, W. (1953). Morphologie des Luthertums. vol. II, München: C.H. Bech.

Estes, J.M. (2007). Christian Magistrate and Territorial Church. Johannes Brenz and the German Reformation. Toronto: CRRS Publications.

Gerhard, J. (1885). Loci theologici. Lipsiae.

Gilomen, H. J. (1984). Der Rentenkauf im Mittelalter. Habilitationsschrift, Universität Basel. Recuperado de http://www.hist.uzh.ch/fachbereiche/mittelalter/emeriti/gilomen/publikationen/Rentenkauf.pdf.

Grossi, P. (1986). Sulla ‘natura’ del contratto (qualche nota sul ‘mestiere’ di storico del diritto, a proposito di un recente corso di lezioni). Quaderni fiorentini, 15, 593-619.

Honecker, M. (1983). Gerhard, Johann (1582-1637). TRE, (XII), 448-453.

Hunnius, A. (1605). Commentarius in posteriorem epistolam D. Pavli Apostoli ad Corinthios. Witebergae.

Innocent IV, Pope Sinibaldo Fieschi (1579), In quinque libros decretalium commentaria absolutissima. Francofurti ad Moenum.

Jones, D. W. (2004). Reforming the Morality of Usury: A Study of Differences that Separated the Protestant Reformers. Lanham: University Press of America.

Kaufmann, T. (1997). Martin Chemnitz (1522-1586) Zur Wirkungsgeschichte der theologischen Loci. En H. Scheible (Ed.) Melanchthon in seinen Schülern (183-254). Wiesbaden: Harrassowitz.

Kerridge, E. (2002). Usury, Interest, and the Reformation. Aldershot: Ashgate.

Kolb, R. (2002). Martin Chemnitz (1522-1586). En C. Lindberg (Ed.) The Reformation Theologians. An Introduction to Theology in the Early Modern Period. Malden: Blackwell, 140-153.

Landi, A. (2004). Ad evitandas usuras. Ricerche sul contratto di censo nell’Usus Modernus Pandectarum. Roma: Fondazione Sergio Mochi Onory.

Lapp, M. (2012). «Denn es ist geld ein ungewis, wanckelbar ding». Die Wirtschaftsethik Martin Luthers anhand seiner Schriften gegen den Wucher. Luther: Zeitschrift der Luther-Gesellschaft 83(2), 91-107.

Leone, M. (2008). The Theologian and the Contracts: Henry of Ghent and the emptio-venditio reddituum. Recherches de Théologie et Philosophie Médiévales 75 (1), 137-160.

Lessius, L., Decock W. & De Sutter (Trans.) (2014). De iustitia et iure ceterisque virtutibus cardinalibus libri quatuor, On Sale, Securities, and Insurance. Grand Rapids MI: CPL Academic.

Luther, M. (1520 [1888]). Ein (Grosser) Sermon von dem Wucher. D. Martin Luthers Werke, vol. 6. Weimar.

Luther, M. (1524 [1899]). Von Kaufshandlung und Wucher. D. Martin Luthers Werke, vol. 15. Weimar.

Luther, M. (1540 [1914]). An die Pfarrherrn, wider den Wucher zu predigen. D. Martin Luthers Werke, vol. 51, Weimar.

Mahlmann, T. (2007). Chemnitz, Martin. RPP (II), 509-510.

Mair, J. (1519). In quartum sententiarum quaestiones. Parisiis: J. Badius.

Matthias, M. (2004). Theologie und Konfession. Der Beitrag von Ägidius Hunnius (1550-1603) zur Entstehung einer lutherischen Religionskultur. Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt.

Matthias, M. (2009). Hunn (Hunnius), Aegidius. RPP, Vol. VI, 344.

Medina, J. (1581). De poenitentia, restitutione et contractibus praeclarum et absolutum opus. Ingolstadii: Davide Sartori.

Melanchthon, P. (1530 [1850]). Prolegomena in officia Ciceronis. En K.G. Brentschneider and H.E. Bindseil (Eds.). Opera quae supersunt omnia vol. XVI. Halis Saxonum: Schwetschke.

Melanchthon, P. (1532). Commentarii in epistolam Pauli ad Romanos, Marpurgum.

Melanchthon, P. (1538 [1850]). Philosophiae moralis epitome libri duo. K.G. Brentschneider and H.E. Bindsei (Eds.) Opera quae supersunt omnia, vol. XVI. Halis Saxonum: Schwetschke.

Melanchthon, P. (1545 [1850]). Dissertatio de contractibus. K.G. Brentschneider and H.E. Bindseil (Eds.) Opera quae supersunt omnia, vol. XVI. Halis Saxonum: Schwetschke.

Melanchthon, P. (1550 [1850]). Ethicae doctrinae elementorum libri duo. K.G. Brentschneider and H.E. Bindseil (Eds.) Opera quae supersunt omnia, vol. XVI, Halis Saxonum: Schwetschke.

Monsalve, F. (2014). Late Spanish Doctors on Usury, and the Evolving Scholastic Tradition. Journal of the History of Economic Thought, 36 (2), 215-235.

Munro, J. H. (2003). The Medieval Origins of the Financial Revolution: Usury, Rentes, and Negotiability. The International History Review, 25 (3), 505-562.

Munro, J. H. (2013). Rentes and the European ‘Financial Revolution’. En G. Caprio (Ed.), Handbook of Key Global Financial Markets, Institutions and Infrastructure (235-249), London, Waltham, San Diego: Elsevier.

Nelson, B. N. (1949). The Idea of Usury. From Tribal Brotherhood to Universal Otherhood. Princeton: Princeton University Press.

Noonan, J. T., Jr. (1957). The Scholastic Analysis of Usury. Cambridge Mass.: Harvard University Press.

Ordungen Hertzog Ernsten (...), Dressden, 1597

Pawlas, A. (2021). Vom Wucherzins zur ethischen Geldanlage. Wirtschaftsethische Etappen und Aufträge aus christlicher Sicht. Berlin : Lit Verlag.

Prien, H. J. (1992). Luthers Wirtschaftsethik. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Rieth R. (2014). Luther’s Treatment of Economic Life. En R. Kolb, I. Dingel, L. Batka (Eds.), The Oxford Handbook of Martin Luther’s Theology (383-396). Oxford: Oxford University Press.

Ross R. J. (2015). Binding in Conscience: Early Modern English Protestants and Spanish Tomists on Law and the Fate of the Soul. En Law and History Review, 33, 803-837.

Russell, W. R. Hunnius, Aegidius (1996). En H. J. Hillerbrand (Ed.), The Oxford Encyclopedia of the Reformation (276), vol. 2. Oxford: Oxford University Press.

Savelli, R. (1993). Diritto romano e teologia riformata: Du Moulin di fronte al problema dell’interesse del denaro. Materiali per una storia della cultura giuridica, XXIII, 291-324.

Scheible, H. (2007), Aepinus, Johannes. RPP, I, 73.

Schmelzeisen, G. K. (1978). Zinsvertrag und Rentenkauf. Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte Germ. Abt. 95, 229-236.

Schmoeckel, M. (2014). Das kanonische Zinsverbot und die Konfessionalisierung. En W. Decock, J. J. Ballor, M. Germann y L. Waelkens (Eds.) Law and Religion, The Legal Teachings of the Protestant and Catholic Reformations (186-212). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Schmoeckel, M. (2017). Ein Denker des Ausgleichs. Die Rechtslehre des Johann Gerhard. En M. Friedrich, S. Salatowsky, L. Schorn-Schütte (Eds.), Konfession, Politik und Gelehrsamkeit. Der Jenear Theologe Johann Gerhard (1582-1637) im Kontext seiner Zeit (20-35). Stuttgart: Franz Steiner.

Schmoeckel, M. (2019). Johann Gerhard and the Good Use of Usury. En Journal of Markets and Morality 22 (2), 539-556.

Schnapper, B. (1957). Les rentes au XVIe siècle. Histoire d’un instrument de crédit. Paris: S.E.V.P.E.N.

Schnapper, B. (1965). Les rentes chez les théologiens et les canonistes du XIIIe au XVIe siècle. En E’tudes d’historie du droit canonique dédiées à Gabriel Le Bras (965-995). Paris: Sirey

Singleton, J. D. (2011). «Money is a Sterile Thing»: Martin Luther on the Immorality of Usury Reconsidered. History of Political Economy, Winter 2011, 43 (4), 683-698.

Summenhart C. (1580). Tractatus de contractibus licitis atque illicitis. Venetiis: F. Ziletto.

Strauss, J. (1523 [1957]). Haubstuck unnd Artickel Christlicher leer wider den unchristlichen wucher. En J. Rogge (Ed.), Der Beiträge des Predigers Jakob Strauss zur frühen Reformationsgeschichte. Berlin: Evangelische Verlagsanstalt.

Valencia, G. (1603 [1930]). Commentariorum theologicorum tomi quatuor. Lugduni: Guichardus Iullieron.

Van Houdt, T. (1995). Money, Time and Labour. Leonard Lessius and the Ethics of Lending and Interest Taking. Ethical Perspectives, 2 (1), 11-27.

Van Houdt, T. & Monsalve, F. (2022). Usury and Interest. En H.E. Braun, E. De Bom y P. Astorri (Eds.), A Companion to the Spanish Scholastics. Leiden: Brill, 475-498.

Van Roey, E. (1902). Le contractus germanicus ou les controverses sur le 5% au XVIe siecle en Allemagne. Revue d’Histoire Ecclesiastique, 39, 901-946.

Veraja, F. (1960). Le origini della controversia teologica sul contratto di censo nel XIII secolo. Roma: Edizioni di Storia e Letteratura.

Vigo Gutiérrez, A. del (2006). Economía y ética en el siglo XVI. Estudio comparativo entre los Padres de la Reforma y la Teología española. Madrid: Biblioteca de autores cristianos.

Vismara, P. (2004). Oltre l’usura: la Chiesa moderna e il prestito a interesse. Soveria Mannelli: Rubbettino.

Wallmann, J. (2009). Gerhard, Johann. RPP, (V), 362-363.

Weber, M. (2002). Die Reichpolizeiordnungen von 1530, 1548 und 1577: Historische Einführung und Edition. Frankfurt am Main: Klostermann.

Witte, J. Jr. (2002). Law and Protestantism: The Legal Teachings of the Lutheran Reformation. Cambridge: Cambridge University Press.

Wurm, J. P. (1997). Johannes Eck und der Oberdeutsche Zinsstreit 1513-1515, Münster: Aschendorff.

Wurm, J. P. (2014). Johannes Eck und der oberdeutsche Zinsstreit. En Jürgen Bärsch and Konstantin Maier (Eds.), Johannes Eck (1486-1543), Scholastiker-Humanist-Kontroverstheologe, Regensburg: Friedrich Pustet, 41-55.

Zech, F. SJ (1751). Rigor moderatus doctrinae pontificiae circa usuras. Ingolstadii et Augustae Vindelicorum: J.P. Schleig.
Astorri, P. . (2022). Los primeros teólogos luteranos modernos y el censo redimible: hacia una reformulación de la prohibición de intereses. Studia Historica: Historia Moderna, 44(1), 53–76. https://doi.org/10.14201/shhmo20224415376

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.
+