Los poemas asociados a Fructuoso de Braga (CPL 1275): Estudio filológico e histórico

Resumen

Este artículo busca identificar la familia política de Fructuoso de Braga a partir del testimonio de los tres poemas transmitidos al final de una Vita s. Fructuosi primitiva de autor anónimo, fuente de la Vita (CPL 1293) más extensa y conocida del santo. El estudio presenta una nueva edición y traducción de los poemas, dos de ellos atribuidos a Fructuoso y un tercero, en elogio suyo, de autor no identificado. Concluye que el esposo de Justa, de nombre Bricio, era hijo del rey visigodo Sisenando, mientras que el Visinando tradicionalmente considerado como tal fue el fruto del matrimonio de ambos. Asimismo, propone una identificación para el destinatario de los poemas de Fructuoso y otra, más hipotética, para el autor de la citada Vita s. Fructuosi primitiva, que con seguridad es quien compuso el tercer poema.
  • Referencias
  • Cómo citar
  • Del mismo autor
  • Métricas
Abascal Palazón, Juan Manuel y Géza Alföldy, eds. Inscriptiones Hispaniae Latinae. Editio altera. Pars XIII: Conuentus Carthaginensis. Fasciculus I: Pars septentrionalis conuentus Carthaginiensis (Titulcia, Toletum, Consabura, Segobriga) (CIL II2/13, 1) (Corpus Inscriptionum Latinarum). Berlin-Boston: De Gruyter, 2019. 10.1515/9783110718706
Adriaen, Marc. Magni Aurelii Cassiodori Expositio Psalmorum (CC SL 97–98), 2 vols. Turnhout: Brepols, 1968.
Adriaen, Marc. S. Gregorii Magni Moralia in Iob (CC SL 143-143B), 3 vols. Turnhout: Brepols, 1979-1985.
Alberto, Paulo F. Eugenii Toletani opera omnia (CC SL 114). Turnhout: Brepols, 2005.
Alföldy, Géza y Heike Niquet, eds. Inscriptiones Hispaniae Latinae. Editio altera. Pars XIV: Conuentus Tarraconensis. Fasciculus IV: Colonia Iulia urbs triumphalis Tarraco (CIL II2/14, 4) (Corpus Inscriptionum Latinarum). Berlin-Boston: De Gruyter, 2016.
Álvarez Cineira, David. «La tradición de Pablo en Hispania». Oriente Bíblico 1 (2021): 111–44.
Andrés Sanz, Mª. Adelaida. «Fructuoso de Braga». En La Hispania visigótica y mozárabe. Dos épocas en su literatura (Obras de referencia, 28), coordinado por Carmen Codoñer, 121–8. Salamanca: Universidad de Salamanca-Universidad de Extremadura, 2010.
Arbeiter, Achim. «Los edificios de culto cristiano: escenarios de la liturgia». En Repertorio de arquitectura cristiana en Extremadura: época tardoantigua y altomedieval (Anejos del Archivo Español de Arqueología, 29), editado por Pedro Mateos Cruz y Luis Caballero Zoreda, 177–230. Mérida: Instituto de Arqueología de Mérida, 2003.
Ausejo, Serafín de. «San Pablo, misionero en España y particularmente en la Bética». Boletín de la Real Academia Sevillana de Buenas Letras: Minervae Baeticae 5 (1977): 69–99.
Barbero, Abilio. «Las divisiones eclesiásticas y las relaciones entre la Iglesia y el Estado en la España de los siglos vi y vii». En La historia en el contexto de las ciencias humanas y sociales. Homenaje a Marcelo Vigil Pascual (Acta Salmanticensia. Estudios históricos y geográficos, 61), editado por Mª. José Hidalgo de la Vega, 169–189. Salamanca: Universidad de Salamanca, 1989.
Barrett, Graham. «Empire and the Politics of Faction. Mérida and Toledo Revisited». En Rome and Byzantium in the Visigothic Kingdom: Beyond Imitatio Imperii, editado por Damián Fernández, Molly Lester y Jamie Wood, 277–315. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2023. 10.5117/9789463726412_ch11
Bautista, Francisco. «De nuevo sobre el Libro de las generaciones y linajes de los reyes (o Liber regum): recuperación de la versión toledana de hacia 1219”». e-Spania 37 (octobre 2020). 10.4000/e-spania.37546
Becker, Lidia. Hispano-romanisches Namenbuch. Untersuchung der Personennamen vorrömischer, griechischer und lateinisch-romanischer Etymologie auf der Iberischen Halbinsel im Mittelalter (6.-12. Jahrhundert) (Patronymica Romanica, 23). Tübingen: Max Niemeyer, 2009.
Beeson, Charles H. Hegemonius, Acta Archelai (Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten Drei Jahrhunderte, 16). Leipzig: J. C. Hinrichs, 1906.
Carande Herrero, Rocío et al. «Poesía epigráfica latina de transmisión manuscrita: ¿ficción o realidad?». En Mittellateinische Biographie und Epigraphik. Biografía latina medieval y epigrafía, editado por Walter Berschin, Juan Gómez Pallarès y José Martínez Gázquez, 1–45. Heidelberg: Mattes, 2005.
Cardelle de Hartmann, Carmen y Roger Collins. Victoris Tunnunensis Chronicon cum reliquiis ex Consularibus Caesaraugustanis et Iohannis Biclarensis Chronicon (CC SL 173A). Turnhout: Brepols, 2001.
Caspar, Erich. Das Register Gregors VII, vol. 1: Buch I-IV (Monumenta Germaniae Historica: Epistolae selectae in usum scholarum, II, 1). Berlin: Weidmann, 1920 (reimpr. 1955).
Castro Sánchez, José. Hymnodia hispanica (CC SL 167). Turnhout: Brepols, 2010.
Cerrillo Martín de Cáceres, Enrique. La basílica de época visigoda de Ibahernando. Cáceres: Institución cultural «El Brocense», 1983.
Chaparro Gómez, César y Enrique Cerrillo Martín de Cáceres. «El cristianismo en el territorio de la actual Extremadura». En Historia de las diócesis españolas, vol. 11: Iglesias de Coria-Cáceres, Plasencia y Mérida-Badajoz, coordinado por José Sánchez Herrero, 5–82. Madrid: BAC, 2014.
Chavarría Arnau, Alexandra. A la sombra de un imperio: Iglesias, obispos y reyes en la Hispania tardoantigua (siglos v-vii) (Munera: Studi storici sulla Tarda Antichità, 43). Bari: Edipuglia, 2018.
Codoñer, Carmen. «Sobre la Vita Fructuosi». En Athlon. Satura grammatica in honorem Francisci R. Adrados, vol. 2, editado por Pedro Bádenas de la Peña et al., 183–90. Madrid: Gredos, 1987.
Codoñer, Carmen. «La transmisión de algunas Vitae visigóticas: la Vita Fructuosi». En Understanding Hagiography: Studies in the Textual Transmission of Early Medieval Saints’ Lives (Quaderni di Hagiographica, 17), editado por Paulo F. Alberto, Paolo Chiesa y Monique Goullet, 163–90. Firenze: Sismel-Edizioni del Galluzzo, 2020.
Collins, Roger. «Mérida and Toledo: 550–585». En Visigothic Spain: New Approaches, editado por Edward James, 189–219. Oxford: Clarendon Press, 1980.
Collins, Roger. Visigothic Spain. 409–711. Oxford: Blackwell, 2004.
Collins, Roger. «An Unreliable Witness?: Vitas Sanctorum Patrum Emeretensium and Religious Conflict in Visigothic Spain». Diálogos Mediterrânicos 21 (2021): 36–58.
Cunningham, Maurice P. Aurelii Prudentii Clementis Carmina (CC SL 126). Turnhout: Brepols, 1966.
Díaz y Díaz, Manuel Cecilio. «Un nuevo códice de Valerio del Bierzo». Hispania Sacra 4, nº 7 (1951): 133–46.
Díaz y Díaz, Manuel Cecilio. «A propósito de la Vita Fructuosi (Bibliotheca Hagiographica Latina, 3194)». Cuadernos de Estudios Gallegos 25 (1953): 155–78.
Díaz y Díaz, Manuel Cecilio. «En torno a los orígenes del Cristianismo hispánico». En Las raíces de España, editado por José Manuel Gómez–Tabanera, 423–43. Madrid: Instituto Español de Antropología Aplicada, 1967.
Díaz y Díaz, Manuel Cecilio. «Notas para una cronología de Fructuoso de Braga». Bracara Augusta 21 (1967): 215–23.
Díaz y Díaz, Manuel Cecilio. La Vida de San Fructuoso de Braga. Estudio y edición crítica. Braga: Diario do Minho, 1974.
Domínguez del Val, Ursicino. Historia de la antigua literatura latina hispano-cristiana (Corpus Patristicum Hispanum, 5), vol. 4. Madrid: Fundación Universitaria Española, 1998.
Duval, Yvette. «Projet d’enquête sur l’épigraphie martyriale en Espagne romaine, visigothique (et byzantine)». Antiquité Tardive 1 (1993): 171–206. 10.1484/J.AT.2.301199
Eastman, David L. Paul the Martyr. The Cult of the Apostle in the Latin West. Atlanta: Society of Biblical Literature, 2011.
Ebling, Horst y Jörg Jarnut y Gerd Kampers. «Nomen et gens. Untersuchungen zu den Führungsschichten des Franken-, Langobarden- und Westgotenreiches im 6. und 7. Jahrhundert». Francia. Forschungen zur Westeuropäischen Geschichte 8 (1980): 687–745. 10.11588/fr.1980.0.49956
Flórez, Enrique. España Sagrada, vol. 15: De la provincia antigua de Galicia en comun, y de su Metropoli, la Iglesia de Braga en particular. Madrid: Oficina de Antonio Marín, 1759.
García Moreno, Luis A. Prosopografía del reino visigodo de Toledo (Acta Salmanticensia. Filosofía y Letras, 77). Salamanca: Universidad de Salamanca, 1974.
García Moreno, Luis A. «Genealogías y linajes góticos en los reinos visigodos de Tolosa y Toledo». En Genealogica and Heraldica (Report of the 20th International Congress of Genealogical and Heraldic Sciences in Uppsala, 9–13 August 1992), editado por Lard Wikström, 57–74. Stockholm: Swedish National Committee for Genealoy and Heraldy, 1996.
García Moreno, Luis A. «La sucesión al trono en el Reino Godo de Toledo. La perspectiva prosopográfica». En Doctrina a magistro discipulis tradita: Estudios en Homenaje al profesor doctor don Luis García Iglesias, dirigido por Adolfo J. Domínguez Monedero y Gloria Mora, 395–412. Madrid: Universidad Autónoma de Madrid, 2010.
Gasparotto, Giovanni y Jean-Yves Guillaumin. Isidore de Séville, Étymologies. Livre III: De mathematica (Auteurs Latins du Moyen Âge). Paris: Les Belles Lettres, 2009.
Gimeno Pascual, Helena y Sebastián Sánchez Madrid. «Morales, Ambrosio de». En Diccionario biográfico español, vol. 36, Madrid: Real Academia de la Historia, 2012, 140–54. DB~e: https://dbe.rah.es/biografias/13212/ambrosio-de-morales
González Blanco, Antonino y Agustín Velázquez, eds. Los orígenes del cristianismo en Lusitania (Cuadernos Emeritenses, 34). Mérida: Museo Nacional de Arte Romano, 2002.
Hartel, Wilhelm. Magni Felicis Ennodii Opera omnia (CSEL 6). Vindobonae: Apud C. Geroldi filium bibliopolam Academiae, 1882.
Hillgarth, Jocelyn N. y Wilhelm Levison y Bernhard Bischoff, Sancti Iuliani Toletanae sedis episcopi opera: Pars I (CC SL 115). Turnhout: Brepols, 1976.
Hoyo Calleja, Javier del. «Carmina latina epigraphica de época visigoda». En En la pizarra. Los últimos hispanorromanos de la Meseta. Exposición, editado por Isabel Velázquez Soriano y Manuel Santonja Gómez, 69–85. Burgos: Instituto Castellano y Leonés de la Lengua, 2005.
Iranzo Abellán, Salvador. «La poesía rítmica de época visigoda». En Homenatge a Miquel Dolç. Actes del XII Simposi de la Secció Catalana i I de la Secció Balear de la SEEC. Palma, 1 al 4 de febrer de 1996, editado por Mª. del Carme Bosch y Mª. Antònia Fornés, 403–7. Palma de Mallorca: Conselleria d’Educació, Cultura i Esports. Govern Balear, 1997.
Jorge, Ana Mª. C. M. L’épiscopat de Lusitanie pendant l’Antiquité tardive (iiie-viie siècles) (Trabalhos de Arqueologia, 21). Lisboa: Instituto Português de Arqueologia, 2002.
Kampers, Gerd. Personengeschichtliche Studien zum Westgotenreich in Spanien (Spanische Forschungen der Görresgesellschaft, Zweite Reihe, 17). Münster Westfalen: Aschendorffsche Verlagsbuchhandlung, 1979.
Kampers, Gerd. «Annäherung an ein wisigothisches Primatengeschlecht (I). Beobachtungen zu den sog. Versiculi editi a beatissimo Fructuoso». Millennium 9 (2012): 255–60. 10.1515/mjb.2012.9.1.255
Kampers, Gerd. «Annäherung an ein wisigotisches Primatengeschlecht (II). Beobachtungen zu den Nachrichten der Vita Fructuosi über den Heiligen und seine Familie». Millennium 9 (2012): 261–75. 10.1515/mjb.2012.9.1.261
Krusch, Bruno y Wilhelm Levison. Gregorii episcopi Turonensis libri Historiarum X (Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Merovingicarum, 1, 1). 2ª ed. Hannoverae: Hahn, 1951.
Le Jan, Régine. Famille et pouvoir dans le monde franc (viie-xe siècle). Paris: Publications de la Sorbonne, 1995.
Lilao Franca, Óscar y Carmen Castrillo González, eds. Catálogo de manuscritos de la Biblioteca Universitaria de Salamanca, vol. 2: Manuscritos 1680-2777 (Obras de referencia, 13). Salamanca: Universidad de Salamanca, 2002.
Lockett, Leslie. «Fructuosus Bracarensis episcopus». En C.A.L.M.A. Compendium Auctorum Latinorum Medii Aevi (500-1500), fasc. III.5, 591–3. Firenze: Sismel-Edizioni del Galluzzo, 2011.
López Pereira, José Eduardo. Continuatio Isidoriana Hispana. Crónica mozarabe de 754 (Fuentes y estudios de historia leonesa, 127). León: Centro de Estudios e Investigación «San Isidro», 2009.
Mariner Bigorra, Sebastián. Inscripciones hispanas en verso (Publicaciones de la Escuela de Filología de Barcelona. Filología Clásica, 11). Barcelona-Madrid: CSIC, 1952.
Martín-Iglesias, José Carlos. Scripta de uita Isidori Hispalensis episcopi (CCSL 113B). Turnhout: Brepols, 2006.
Martín-Iglesias, José Carlos. «El Epitaphium Leandri, Isidori et Florentinae (ICERV 272) o la compleja transmisión manuscrita de un texto epigráfico. Nueva edición y estudio». Euphrosyne n. s. 38 (2010): 139–63. 10.1484/J.EUPHR.5.124680
Martín-Iglesias, José Carlos. «El Iudicium inter Martianum et Habentium episcopos (a. 638): Estudio, edición y traducción». Habis 49 (2018): 203–31. 10.12795/Habis.2018.i49.15
Martín-Iglesias, José Carlos, Pablo C. Díaz y Margarita Vallejo Girvés. La Hispania tardoantigua y visigoda en las fuentes epistolares. Antología y comentario (Colección Nueva Roma, 52). Madrid: CSIC, 2020.
Martín-Iglesias, José Carlos y Jacques Elfassi. «Établissement du texte». En Valère du Bierzo: Écrits autobiographiques et Visions de l’Au-delà. Texte établi, traduit et commenté (Auteurs Latins du Moyen Âge), coordinado por Patrick Henriet, ccxi–cclxxii. Paris: Les Belles Lettres, 2021.
Martindale, John Robert. Prosopography of the Later Roman Empire, vol. IIIB: (A.D. 527–641). Cambridge: Cambridge University Press, 1992.
Martínez Díez, Gonzalo y Felix Rodríguez. La Colección Canónica Hispana, V. Concilios Hispanos: Segunda parte (Monumenta Hispaniae Sacra. Serie Canónica, 5). Madrid: CSIC, 1992.
Mateos Cruz, Pedro. La basílica de Santa Eulalia de Mérida. Arqueología y urbanismo (Anejos de AESPA, 19). Madrid: CSIC, 1999.
Mateos Cruz, Pedro. «El complejo cultual cristiano de Santa Eulalia de Mérida». En In tempore Sueborum. El tiempo de los suevos en la Gallaecia (411-585). El primer reino medieval de Occidente. Volumen de estudios, coordinado por Jorge López Quiroga, 399–401. Orense: Deputación Provincial de Ourense, 2018.
Maya Sánchez, Antonio. «La versión primitiva de la Vita Fructuosi». Habis 9 (1978): 169–96.
Maya Sánchez, Antonio. Vitas sanctorum patrum Emeretensium (CC SL 116). Turnhout: Brepols, 1992.
Mazzoleni, Danilo. «Gli appellativi dei vescovi nella documentazione epigrafica fino alla prima metà del vii secolo». En Acta XV Congressus Internationalis Archaeologiae Christianae: Toleti (8-12.9.2008). Episcopus, ciuitas, territorium (Studi di Antichità Cristiana, 65), vol. 2, editado por Olof Brandt et al., 1585–600. Città del Vaticano: Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana, 2013.
Meinardus, Otto F. A. «Paul’s Missionary Journey to Spain: Tradition and Folklore». The Biblical Archaeologist 41 (1978): 61–3. 10.2307/3209500
Miguel Franco, Ruth y Jose Carlos Martín-Iglesias, Braulionis Caesaraugustani Epistulae et Isidori Hispalensis Epistulae ad Braulionem. Braulionis Caesaraugustani Confessio uel professio Iudaeorum ciuitatis Toletanae (CC SL 114B). Turnhout: Brepols, 2018.
Mittellateinisches Wörterbuch bis zum ausgehenden 13. Jahrhundert, vol. 3: D-E. München: C. H. Beck, 2007.
Modéran, Yves. Les Maures et l’Afrique romaine (ive-viie siècle) (Bibliothèque des Écoles Françaises d’Athènes et de Rome, 314). Roma: École Française de Rome, 2003.
Mommsen, Theodor. Theodosiani libri XVI cum constitutionibus Sirmondianis, vol. 1, 2: Textus cum apparatu. Berolini: Weidmann, 1905 (reimpr. Hildesheim, 2006).
Nascimento, Aires A. «Códices antigos de Lorvão: Um manuscrito perdido, mas referenciado». En Wisigothica: After M. C. Díaz y Díaz (mediEVI, 3), editado por Carmen Codoñer y Paulo F. Alberto, 595–606. Firenze: Sismel-Edizioni del Galluzzo, 2014.
Nock, Frances Clare. The Vita sancti Fructuosi: Text with a Translation, Introduction and Commentary (Studies in Mediaeval History: New Series, 7), Washington, D. C.: The Catholic University of America, 1946.
Norberg, Dag. Introduction à l’étude de la versification latine médiévale (Acta Universitatis Stockholmiensis. Studia Latina Stockholmiensia, 5). Stockholm: Almqvist & Wiksell, 1958.
Norberg, Dag. S. Gregorii Magni Registrum epistularum (CC SL 140–140A), 2 vols. Turnhout: Brepols, 1982.
Omont, Henri. Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France. Départements, vol. 2. Paris: Librairie Plon, 1888 (série in 8º).
Panzram, Sabine. «Mérida contra Toledo, Eulalia contra Leocadia: listados “falsificados” de obispos como medio de autorepresentación municipal». En Espacios urbanos en el Occidente mediterráneo (s. vi-viii), editado por Alfonso García et al., 123–30. Toledo: Toletum Visigodo, 2010.
Piel, Joseph M. y Dieter Kremer. Hispano-gotisches Namenbuch. Heidelberg: Carl Winter-Universitätsverlag, 1976.
Pietri, Luce. «La succession des premiers évêques tourangeaux: essai sur la chronologie de Grégoire de Tours». Mélanges de l'Ecole française de Rome. Moyen Âge, Temps modernes 94/2 (1982): 551–619. 10.3406/mefr.1982.2668
Pietri, Luce y Marc Heijmans, dirs. Prosopographie chrétienne du Bas-Empire. 4: Prosopographie de la Gaule chrétienne (314-614), vol. 1. Paris: Association des amis du Centre d’histoire et civilisation de Byzance, 2013.
Polara, Giovanni. Publilii Optatiani Porfyrii Carmina, I. Textus, adiecto indice uerborum (Corpus Scriptorum Latinorum Paravianum). Torino: Paravia, 1973.
Quesnel, Solange. Venance Fortunat, Œuvres. Tome IV: Vie de saint Martin (Collection des Universités de France). Paris: Les Belles Lettres, 1996 (reimpr. 2002).
Ramírez Sábada, José Luis y Pedro Mateos Cruz, Catálogo de las inscripciones cristianas de Mérida (Cuadernos Emeritenses, 16). Mérida: Museo Nacional de Arte Romano, 2000.
Reydellet, Marc. Venance Fortunat, Poèmes (Collection des Universités de France: Série Latine), 3 vols. Paris: Les Belles Lettres, 1994–2004.
Riesco Terrero, Luis. Epistolario de San Braulio. Introducción, edición crítica y traducción (Anales de la Universidad Hispalense. Serie Filosofía y Letras, 31). Sevilla: Universidad de Sevilla, 1975.
Rius Serra, José. «Inventario de los manuscritos de la catedral de Sigüenza». Hispania Sacra 3 (1950): 431–65.
Sastre de Diego, Isaac. Los primeros edificios cristianos de Extremadura. Sus espacios y elementos litúrgicos: Caelum in terra (Estudios históricos de la Lusitania, 5). Mérida: Instituto de Arqueología de Mérida, 2010.
Sastre de Diego, Isaac. «El cristianismo en la Mérida romana y visigoda. Evidencias arqueológicas y fuentes escritas». En Actas Congreso Internacional 1910-2010. El yacimiento Emeritense, editadas por José Mª. Álvarez Martínez y Pedro Mateos Cruz, 563–85. Mérida: Museo Nacional de Arte Romano-Instituto de Arqueología de Mérida, 2011.
Schwartz, Eduard y Theodor Mommsen, Eusebius Werke. Zweiter Band: Die Kirchengeschichte (Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten Drei Jahrhunderte, 9, 2), vol. 2. Leipzig: J. C. Hinrichs, 1908 (reimpr. editada por Friedhelm Winkelmann. Berlin: Akademie Verlag, 1999 [Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten Drei Jahrhunderte, n. F. 6, 2]). 10.1515/9783110887129
Sonderreger, Stefan. «Prinzipien germanischer Personennamengebung». En Nomen et gens. Zur historischen Aussagekraft frühmittelalterlicher Personennamen (Ergänzungsbände zum Reallexikon des Germanischen Altertumskunde, 16), editado por Dieter Geuenich, Wolfgang Haubrichs y Jörg Jarnut, 1–29. Berlin-New York: De Gruyter, 1997. 10.1515/9783110800807.1
Teja, Ramón. «La carta 67 de S. Cipriano a las comunidades cristianas de León-Astorga y Mérida: algunos problemas y soluciones». En Cristianismo y aculturación en tiempos del Imperio Romano (Antigüedad y Cristianismo. Monografías históricas sobre la Antigüedad Tardía, 7), editado por Antonino González Blanco y José Mª. Blázquez Martínez, 115–24. Murcia: Universidad de Murcia, 1990.
Thesaurus linguae Latinae. Volumen VII. Pars prior: I-Interuulsus. Lipsiae: Teubner, 1934-1964.
Thompson, Edward Arthur. The Goths in Spain, Oxford: Clarendon Press, 1969.
Tomás-Faci, Guillermo y José Carlos Martín-Iglesias. «Cuatro documentos inéditos del monasterio visigodo de San Martín de Asán (522-586)». Mittellateinisches Jahrbuch 52 (2017): 261–86.
Valladares Reguero, Aurelio. «Vázquez del Mármol, Juan». En Diccionario biográfico electrónico (DB~e): https://dbe.rah.es/biografias/52012/juan-vazquez-del-marmol
Vaquero Díaz, Mª. Beatriz y Francisco J. Pérez Rodríguez. Colección documental del Archivo de la Catedral de Ourense, I: (888-1230) (Fuentes y estudios de historia leonesa, 131). León: Centro de Estudios e Investigación «San Isidro», 2010.
Vega, Ángel Custodio. «La venida de San Pablo a España y los varones apostólicos». Boletín de la Real Academia de la Historia 154 (1964): 7–78.
Velázquez, Isabel. Las pizarras visigodas (Entre el latín y su disgregación. La lengua hablada en Hispania, siglos vi-viii), Burgos, 2004.
Velázquez, Isabel. «Carmina epigraphico more. El Códice de Azagra (Madrid BN ms. 10029) y la práctica del ‘género literario’ epigráfico». En Temptanda viast. Nuevos estudios sobre la poesía epigráfica latina, editado por Concepción Fernández Martínez y Joan Gómez Pallarès, 1–29. Bellaterra: Servicio de Publicaciones de la UAB, 2006, CD-rom.
Vilella Masana, Josep. «Los obispos emeritenses del Imperio romano cristiano». Habis 51 (2020): 223–44. 10.12795/Habis.2020.i51.13
Vives, José. «Las actas de los Varones Apostólicos». En Miscellanea liturgica in honorem L. Cuniberti Mohlberg (Ephemerides Liturgicae, 22), vol. 1, 33–45. Roma: Edizioni Liturgiche, 1948.
Vives, José, en colaboración con Tomás Marín Martínez y Gonzalo Martínez Díez. Concilios visigóticos e hispano-romanos (España Cristiana. Textos, 1). Barcelona-Madrid: CSIC, 1963.
Vives, José. «Tradición y leyenda en la hagiografía hispánica». Hispania Sacra 17, nº 33–34 (1964): 495–508.
Vives, José. Inscripciones cristianas de la España romana y visigoda (Monumenta Hispaniae Sacra, Serie Patrística, 2; Biblioteca Histórica de la Biblioteca Balmes, Serie II,18). 2ª ed. Barcelona: CSIC, 1969.
Yarza Urquiola, Valeriano. Passionarium Hispanicum saeculi x (CC SL 171). Turnhout: Brepols, 2020.
Zeumer, Karl. Leges Visigothorum (Monumenta Germaniae Historica. Legum Sectio I: Leges nationum Germanicarum, 1). Hannoverae-Lipsiae: Hahn, 1902 (reimpr. München, 1973).
Martin, C., & Martín Iglesias, J. C. (2023). Los poemas asociados a Fructuoso de Braga (CPL 1275): Estudio filológico e histórico. Studia Historica. Historia Antigua, 41, e31438. https://doi.org/10.14201/shha31438

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.
+