Popularización de la economía

Traducciones, resúmenes y obras menores sobre economía moral (siglos XV-XVI)

Resumen

Este artículo explora la literatura econo?mica bajomedieval y altomoderna desde una perspectiva no convencional. En lugar de centrarse en los pensadores mas celebrados y los textos mas conocidos, aborda fuentes poco notas y autores sin originalidad, desplazando el análisis de la producción de ideas económicas a su transmisión y recepción. Se abordan dos ámbitos específicos. Por un lado, un conjunto ejemplar de textos menores e inéditos hecho por composiciones breves, compendios y colaciones; por otro, textos que se apartan de los cánones académicos al escribir de moral económica en lengua vernácula en lugar del latín. Estas fuentes permiten comprender cómo, al entrar en contacto con un público más amplio, los vocabularios y las conceptualizaciones económicas desarrolladas en los circulos intelectuales fueron reelaborados y adaptados.
  • Referencias
  • Cómo citar
  • Del mismo autor
  • Métricas
Acheson, K. O. (2013). Visual Rhetoric and Early Modern English Literature. Farnham: Ashgate.

Acheson, K. O. (2019), Introduction: Marginalia, Reading, and Writing. In K. O. Acheson (ed.), Early Modern English Marginalia. London-New York: Routledge.

Amadori, S. (2007). Nelle bisacce di Bernardino da Feltre. Gli scritti in difesa dei Monti di Pietà. Bologna: Editrice compositori.

Ammannati, A. (2014), The Astudillo Partnership and the Spanish «Nation» in Sixteenth-century Florence, in A. Caracausi and C. Jeggle (eds.), Commercial Networks and European Cities, 1400-1800. London: Pickering & Chatto.

Arquero Caballero, G. F. (2014/15). Si dio a usura pu?blica o secretamente: aproximacio?n a la usura en los manuales de confesores de la Castilla bajomedieval, Bae?tica: Estudios de Historia Moderna y Contempora?nea, 36-37, 157-179.

Armstrong, L. (1999). The Politics of Usury in Trecento Florence: The Questio de monte of Francesco da Empoli. Mediaeval Studies, 61, 1-44.

Bacchelli, F. F. (2001). Giovanni da Prato. In Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 56. Roma: Istituto dell’Enciclopedia Italiana.

Bauer, R. & Marroquin Arredondo, J. (2019). Introduction: An Age of Translation, In J. Marroquin Arredondo, R. Bauer (eds.), Translating Nature: Cross-Cultural Histories of Early Modern Science. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Bohácek, M. (1994). Beschreibung der mittelalterlichen Handschriften der Wissenschaftlichen Staatsbibliothek von Olmütz, Köln: Bo?hlau.

Borraccini, R. M., Granata, G., Rusconi, R. (2013). A proposito dell’inchiesta della S. Congregazione dell’Indice dei libri proibiti di fine ’500, Il Capitale culturale. Studies on the Value of Cultural Heritage, 6, 13-45.

Boyle, L. E. (1974). The Summa Confessorum of John of Freiburg and the Popularization of the Moral Teaching of St. Thomas and some of his contemporaries, in A. A. Maurer (ed.), St. Thomas Aquinas, 1274-1974: Commemorative Studies, vol. 2. Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies.

Burke, P. & Hsia, R. P. (2007), Introduction. In P. Burke, R. P. Hsia (eds.), Cultural translation in early modern Europe. Cambridge: Cambridge University Press.

Burke, P. (2007), Cultures of translation in early modern Europe. In P. Burke, R. P. Hsia (eds.), Cultural translation in early modern Europe. Cambridge: Cambridge University Press.

Burke, P. (2015). Translating the Language of Architecture. In K. Newman, J. Tylus (eds.), Early Modern Cultures of Translation. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Caferro, W. (2020). Premodern European Capitalism, Christianity, and Florence. Business History Review, 94, 39-72.

Capitani, O. (1958). La venditio ad terminum nella valutazione morale di san Tommaso d’Aquino e Remigio de’ Girolami. Bullettino dell’Istituto storico italiano per il Medioevo, 70, 299-363.

Casado Alonso, H. (2017). Redes mercantiles españolas entre Europa, África, Asia y América: el protagonismo del Atlántico. In A. M. Bernal, Modernidad de España apertura europea e integración atlántica. Bilbao, Madrid: Iberdrola España, Marcial Pons Historia.

Ceccarelli, G. (2001). Usura e casistica creditizia nella Summa Astesana: un esempio di sintesi delle concezioni etico-economiche francescane. In B. Molina and G. Scarcia (eds.),
Ideologia del credito fra Tre e Quattrocento: dall’Astesano ad Angelo da Chivasso. Asti: Centro Studi sui Lombardi e sul credito nel Medioevo.

Ceccarelli, G. (2006). «Whatever Economics»: Economic Thought in Quodlibeta. In C. Schabel (ed.), Theological quodlibeta in the Middle Ages: The Thirteenth Century. Leiden-Boston: Briil.

Ceccarelli, G. (2012). Angelo da Chivasso. In Il contributo italiano alla storia del pensiero. Economia.Roma: Istituto dell’Enciclopedia Italiana, 2012.

Ceccarelli, G. (2022). Risky Narratives: Framing General Average into Risk-management Strategies. In M. Fusaro, A. Addobbati and L. Piccinno (eds.), Sharing Risk: General Average and European Maritime Business (VI-XVIII Centuries). London: Palgrave Macmillan.

Considine, J. (2015). Cutting and Pasting Slips: Early Modern Compilation and Information Management. Journal of Medieval and Early Modern Studies, 45(3), 487-504.

Coolahan, M.-L. (2020), The Cultural Dynamics of Reception in Early Modern Europe. Journal of Medieval and Early Modern Studies, 50 (1), 1-12.

Corazzol, G. (1979). Fitti e livelli a grano. Un aspetto del credito rurale nel Veneto del ’500. Milano: Franco Angeli.

Darnton, R. (1982).What Is the History of Books?. Daedalus, 111(3), 65-83.

de Roover, R. (1974). Business, Banking, and Economic Thought in Late Medieval and Early Modern Europe. J. Kirshner (ed.), Chicago: Chicago University Press.

Delcorno, C. (1995). The language of preachers: Between Latin and vernacular. The Italianist, 15(1), 48-66.

Dini, B. (1995). Mercanti Spagnoli a Firenze (1480-1530). In B. Dini, Saggi su una economia-mondo: Firenze e l’Italia fra Mediterraneo ed Europa, secc. 13-16. Pisa: Pacini.

Dorin, R. W. (2013). Canon law and the problem of expulsion: The origins and interpretation of Usurarum voraginem (VI 5.5.1). Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte: Kanonistische Abteilung, 99(1), 129-161.

Dorin, R. W. (2014). L’expulsion des usuriers hors de France à la fin du XIIIe siècle. Hypothèses, 17 (1), 57-166.

Durissini, D. (1994). La voce «usura» nel Supplementum Summae Pisanellae di Niccolò da Osimo, Studi Medievali, 35, 217-258.

Evangelisti, P. (2020). Messi in forma di parola. Moneta, denari e mercato nei sermoni di Bernardino da Feltre (1493-1494). Archivio Storico Cenedese. Studi e ricerche tra Piave e Livenza, 5, 3-58.

Fanfani, A. (1933). Le origini dello spirito capitalistico in Italia. Milano: Vita e Pensiero.

Farge, J. K. (2008). Noël Beda and the defense of the tradition. In Erika Rummel (ed.), Biblical Humanism and Scholasticism in the Age of Erasmus. Leiden-Boston: Brill.

Favero, G. (2017). A New Edition of Benedetto’s Cotrugli The Book of the Art of Trade. In B. Cotrugli, The Book of the Art of Trade. London: Palgrave Macmillan 2017.

Garci?a y Garci?a, A., Cantelar Rodri?guez, F., & Alonso Rodri?guez, B. (1992), Libro de las confesiones de Martín Pérez, Revista Española de Derecho Canónico, 49, 77-129.

Giansante, M. (2008), L’usuraio onorato: credito e potere a Bologna in età comunale. Bologna: Il Mulino.

Grossi, P. (1966). Somme penitenziali, diritto canonico, diritto comune. Annali della Facoltà giuridica di Macerata, n. s., 1, 95-134.

Henquinet, F. M. (1939). Clair de Florence, canoniste et pénitencier pontifical vers le milieu du XIIIe siècle. Archivum Franciscanum historicum, 32, 3-48.

Hernando Delgado, J. (1989). Quaestio disputata de licitudine contractus emptionis et venditionis censualis cum conditione revenditionis. Tratado sobre la licitud del contracto de compravenda de rentas personales y redimibles. Bernat de Puigcercós, O. P. (siglo XIV), Acta Historica et Archaeologica Mediaevalia, 10, 9-87.

Hernando Delgado, J. (1990-1991). Un tratado sobre la licitud del contrato de compraventa de rentas vitalicias y redimibles (‘violaris’). Allegationes iure factae super venditionibus violariorum cum instrumento gratiae. Ramon Saera (siglo XIV), Acta Historica et Archaeologica Mediaevalia, 11-12, 9-74.

Hernando Delgado, J. (2015). «El tractat sobre la usura», Francesc Eiximenis (c. 1330-1409): el context i l’obra d’un gran pensador català medieval. In Antoni Riera i Melis (ed.), Actes de les jornades celebrades a Barcelona els dies 16 i 17 de desembre de 2009. Barcelona: Institut d’estudis Catalans.

Humphreys, K. W. (1966). The Library of the Franciscans of the Convent of St. Antony, Padua at the Beginning of the Fifteenth Century. Amsterdam: Erasmus.

Izbicki, T. M. (1983), Legal and Polemical Manuscripts, 1100-1500, in Biblioteca Ambrosiana, Milano, Quaderni catanesi di studi classici e medievali, 5, 147-176.

Izbicki, T. M. (1989), Pyres of vanities. Mendicant preaching on the vanity of women and its lay audience. In Th. L. Amos (ed.), De ore Domini: Preacher and Word in the Middle Ages. Kalamazoo: Medieval Institute Publications.

Izbicki, T. M. (2004), The Origins of the De ornatu mulierum of Antoninus of Florence, in Modern Language Notes, 119(1), 142-161.

Jardine, L. & Grafton, A. (1990). ‘Studied for Action:’ How Gabriel Harvey Read His Livy. Past and Present, 129, 30-78.

Kaye, K. (1998). Economy and Nature in the Fourteenth Century: Money, Market Exchange, and the Emergence of Scientific Thought. Cambridge: Cambridge University Press.

Kaye, K. (2014). A History of Balance, 1250-1375: The Emergence of a New Model of Equilibrium and its Impact on Thought. Cambridge: Cambridge University Press.

Kirshner, J. (1977). The Moral Problem of Discounting Genoese «Paghe». Archivum Fratrum Praedicatorum, 47, 109-154.

Kirshner, Julius e Lo Prete, Kimberly (1984). Peter John Olivi’s Treatises on Contracts of Sale, Usury and Restitution: Minorite Economics or Minor Works?, Quaderni fiorentini, 13, 233-286.

Lambertini, R. (2020a). L’usura tra Santa Croce e Santa Maria Novella: Pietro de Trabibus e Remigio de’ Girolami a confronto. In Vedere nell’ombra. Studi su natura, spiritualità e scienze operative offerti a Michela Pereira. Firenze: SISMEL-Edizioni del Galluzzo.

Lambertini, R. (2020b). I Monti empi. Osservazioni su di un dibattito. In P. Delcorno and I. Zavattero (eds.), Credito e Monti di Pietà tra medioevo e età moderna: un bilancio storiografico. Bologna: Il Mulino.

Lane, F. C. (1966). Investment and Usury. In F.C. Lane, Venice and History: Collected Papers. Baltimore: Johns Hopkins University Press.

Langholm, O. (1992). Economics in the Medieval Schools. Wealth, Exchange, Value, Money and Usury, according to the Paris Theological Tradition. 1200-1350. Leiden-Boston: Brill.

Langholm, O. (2003). The Merchant in the Confessional: Trade and Price in the Pre-Reformation Penitential Handbooks. Leiden-Boston: Brill.

Le Goff, J. (1960). Au Moyen Âge: Temps de l’Église et temps du marchand. Annales. Histoire, Sciences Sociales, 15(3), 417-433.

Lenoble, C. (2013). L’exercice de la pauvrete?. Economie et religion chez les franciscains d’Avignon (XIIIe-XVe sie?cles), Rennes: Presses Universitaires de Rennes.

Mayne Kienzle, B. (2002). Medieval Sermons and their Performance: Theory and Record. In C. Muessig (ed.), Preacher, Sermon and Audience in the Middle Ages. Leiden-Boston: Brill.

Meneghin, V. (1993). Il convento di S. Spirito di Feltre e la sua biblioteca, Venezia: Tipografia LIEF.

Melchiorre, M. (2012). A un cenno del suo dito: Fra Bernardino da Feltre (1439-1494) e gli ebrei, Milano: Unicopli.

Michaud-Quantin, P. (1962). Sommes de casuistique et manuels de confession au moyen-âge (XII-XVI siècles). Louvain-Lille-Montréal: Nauwelaerts.

Mueller, R. C. (1997). The Venitian Money Market: Banks, Panics, and the Public Debt, 1200-1500. Baltimore: Johns Hopkins University Press.

Muessig, C. (2002). Audience and Preacher: ad Status Sermons and Social Classification. In C. Muessig (ed.), Preacher, Sermon and Audience in the Middle Ages. Leiden-Boston: Brill.

Munro, J. H. (2003). The Medieval Origins of the Financial Revolution: Usury, Rentes, and Negotiability, The International History Review, 25, 505-562.

Murano, G. (2016). Alessandro Nievo (1417-1484). In Giovanna Murano (ed.) Autographa I/2: Giuristi, giudici e notai (sec. XII-XV). Imola: La Mandragora.

Muzzarelli, M. G. (2000). Il denaro e la salvezza: l’invenzione del Monte di Pietà. Bologna: Il Mulino.

Muzzarelli, M. G. (2005). Pescatori di uomini. Predicatori e piazze alla fine del Medioevo. Bologna: Il Mulino.

Newman, I., Tylus, J. (2015). Introduction. In K. Newman, J. Tylus (eds.), Early Modern Cultures of Translation. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Noonan, J. T. (1957). The Scholastic Analysis of Usury, Cambridge, Mass.: Harvard University Press.

Pantarotto, M. (2003). La biblioteca manoscritta del convento di S. Francesco Grande di Padova. Padova: Centro Studi Antoniani.

Patton, E. (2019). Praying in the Margins across the Reformation: Readers’ Marks in Early Tudor Books of Hours. In K. O. Acheson (ed.), Early Modern English Marginalia. London-New York: Routledge.

Piana, C. (1982), L’evoluzione degli studi nell’Osservanza francescana nella prima metà del ’400 e la polemica tra Guarino da Verona e fra Giovanni da Prato a Ferrara (1450), Analecta Pomposiana, 7, 249-289.

Piketty, T. (2017). Introduction. In G. Todeschini, Les Marchands et le Temple. La société chrétienne et le cercle vertueux de la richesse du Moyen-Âge à l’Epoque moderne. Paris: Albin Michel.

Piketty, T. (2020). Capital and Ideology. Cambridge Mass.: Harvard University Press.

Puchades i Battaller, R. J. (1999). Als ulls de Déu, als ulls dels homes. Estereotips morals i percepciò social d’algunes figures professionals en la societat medieval valenciana. València: Universitat de Vale?ncia.

Ridolfi, R. M. (2001), Girolamo Giovannini. In Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 56. Roma: Istituto dell’Enciclopedia Italiana.

Rigon, A. (2002). Frati Minori, inquisizione e comune di Padova nel secondo Duecento. In E. Bonato (ed.), Il «Liber contractuum» dei frati Minori di Padova e di Vicenza (1263-1302). Roma: Viella.

Sangster, A. (2020). Accounting Education and Ethics in the 15th Century. In M. M. Pinheiro, A. J. Costa (eds.), Accounting Ethics Education: Teaching Virtues and Values. London-New York: Routledge.

Schumpeter, J. A. (1952). History of economic analysis. London: Allen & Unwin.

Sherman, W. (2008). Used Books: Marking Readers in Renaissance England. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Spicciani, A. (1976). Gli scritti sul capitale e sull’interesse di fra Pietro di Giovanni Olivi. Fonti per la storia del pensiero economico medievale, Studi Francescani, 73, 289-316.

Todeschini, G. (1980). Un trattato di economia politica francescana: il «De emptionibus et venditionibus, de usuris, de restitutionibus» di Pietro di Giovanni Olivi. Roma: Istituto Storico per il Medio Evo.

Todeschini, G. (2002). I mercanti e il Tempio. La società cristiana e il circolo virtuoso della ricchezza fra Medioevo ed Età Moderna. Bologna: Il Mulino.

Todeschini, G. (2004). Ricchezza francescana. Dalla povertà volontaria alla società di mercato. Bologna: Il Mulino.

Todeschini, G. (2017). Les Marchands et le Temple. La société chrétienne et le cercle vertueux de la richesse du Moyen-Âge à l’Epoque moderne. Paris: Albin Michel.

Todeschini, G. (2021). Come l’acqua e il sangue. Le origini medievali del pensiero economico. Roma: Laterza.

Toneatto, V. (2012). Les Banquiers du Seigneur: Evêques et moines face à la richesse (IVe-début IXe siècle). Rennes: Presses universitaires de Rennes.

Trivellato, F. (2019). The Promise and Peril of Credit: What a Forgotten Legend about Jews and Finance Tells Us about the Making of European Commercial Society. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Tucci, U. (1990). Introduction. In B. Cotrugli, Il libro dell’arte di mercatura. Venice: Techne?.

Ughetti, L. (2020). La reportatio come fonte economica. Proposte di lettura dell’economia francescana attraverso le prediche di Bernardino da Siena, Studi medievali, 3rd s., 61(2), 667-687.

Veraja, F. (1960). Le origini della controversia teologica sul contratto di censo nel xiii secolo. Roma: Edizioni di storia e letteratura.

Visnjevac, S. (2018). Law as the Sermon: The «Sermones quadragesimales de legibus» of Leonardo Mattei da Udine (c. 1399-1469). In L. Gaffuri and R. M. Parrinello (eds.), Verbum e ius: predicazione e sistemi giuridici nell’Occidente medievale. Preaching and legal frameworks in the Middle Ages. Firenze: Firenze University Press.

Ziegler, G. (2019). Lady Anne Clifford Reads John Selden. In K. O. Acheson (ed.), Early Modern English Marginalia. London-New York: Routledge.
Ceccarelli, G. (2022). Popularización de la economía: Traducciones, resúmenes y obras menores sobre economía moral (siglos XV-XVI). Studia Historica: Historia Moderna, 44(1), 21–51. https://doi.org/10.14201/shhmo20224412151

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.
+