La casa imaginaria: hoyos de destoconado y desarraigo de árboles en asentamientos al aire libre de la Prehistoria Reciente

Resumen

Los hoyos ocasionados por la caída de árboles son uno de los edaforrasgos más comunes en los suelos. Su origen puede ser tanto natural, la muerte y caída de un árbol, como antropogénico, relacionado con la tala del bosque. Este tipo de estructuras se han encontrado en varios yacimientos del Noroeste ibérico en las últimas décadas, pero han sido entendidas como fondos de cabaña. Además, la investigación reciente no ha tenido en cuenta las incoherencias entre sus dataciones de C14 y los eventos que supuestamente fechan. El objetivo de este trabajo es abordar los errores basados en una interpretación equivocada de los hoyos provocados por la caída de árboles y en una metodología inadecuada en la recuperación de los restos arqueobotánicos utilizados en la datación radiocarbónica. Reexaminar estos rasgos arqueológicos puede arrojar luz sobre las evidencias de deforestación y empujarnos a reconsiderar las teorías sobre la construcción de los espacios domésticos en el Noroeste ibérico.
  • Referencias
  • Cómo citar
  • Del mismo autor
  • Métricas
Aboal, R.; Baqueiro, S.; Castro, V.; Prieto-Martínez, M. P. y Tabarés, M. (2004): “El yacimiento del III milenio BC de Zarra de Xoacín (Lalín, Pontevedra)”, Lancia, 6, pp. 37-58.

Acuña, Á.; Barbeito, V. J. y Prieto, M. P. (2011): “Setepías (Cambados, Pontevedra), un ejemplo de arquitectura doméstica en la Edad del Bronce”. En Prieto-Martínez, M. P. y Salanova, L. (eds.): Las comunidades campaniformes en Galicia. Cambios sociales en el III y II milenios bc en el NW de la Península Ibérica. Pontevedra: Diput. de Pontevedra, pp. 13-24.

Allen, T. G. (1995): Lithics and Landscape: Archaeological Discoveries on the Thames Water Pipeline at Gatehampton Farm, Goring, Oxfordshire 1985-92. Thames Valley Landscapes Monograph, 7. Oxford: Oxford University School of Archaeology.

Almeida, P. B. D. y Fernandes, F. (2008): “O povoado da Idade do Bronze da Cimalha”. Oppidum, número especial. Segovia: sek, pp. 29-44.

Balek, C. L. (2002): “Buried artifacts in stable upland sites and the role of bioturbation: a review”, Geoarchaeology, 17 (1), pp. 41-51.

Bettencourt, A. M. S. (2013): The Prehistory of the Northwestern Portugal. Arkeos, 2. Territórios da Pré-História em Portugal. Braga-Tomar: ceiphar/citcem.

Blanco, A.; Lillios, K. T.; López-Sáez, J. A. y Drake, B. L. (2018): “Cultural, Demographic and Environmental Dynamics of the Copper and Early Bronze Age in Iberia (3300-1500 bc): Towards an Interregional Multiproxy Comparison at the Time of the 4.2 ky bp Event”, Journal of World Prehistory, 31 (1), pp. 1-79. DOI: https://doi.org/10.1007/s10963-018-9113-3

Blanco-González, A. (2011): “From huts to ‘the house’: the shift in perceiving home between the Bronze Age and the Early Iron Age in Central Iberia (Spain)”, Oxford Journal of Archaeology, 30 (4), pp. 393-410.

Blanco-Rotea, R. y Prieto-Martínez, M. P. (2009): “Carballeira do Espíritu Santo: un asentamiento aldeano de carácter familiar del Bronce Final”. En Criado-Boado, F. y Prieto-Martínez, M. P. (eds.): Reconstruyendo la historia de la Comarca del Ulla-Deza (Galicia-España). Escenarios Arqueológicos del Pasado, 41. Santiago de Compostela: CSIC, pp. 71-83.

Bobrovsky, M. y Loyko, S. (2016): “Patterns of pedoturbation by tree uprooting in forest soils”. Russian Journal of Ecosystem Ecology, 1 (1), pp. 1-22. DOI: 10.21685/2500-0578-2016-1-3

Bonilla, A. (2011): “Asentamientos prehistóricos en As Cruces/Reborica (Aranga, A Coruña)”. En Prieto-Martínez, M. P. y Salanova, L. (eds.): Las comunidades campaniformes en Galicia. Cambios sociales en el III y II milenios BC en el NW de la Península Ibérica. Pontevedra: Diput. de Pontevedra, pp. 25-30.

Bonilla, A. y César, M. (2013): “Excavación de un posible yacimiento relacionado con los petroglifos en la zona de Chan das Pozas. Campaña de 2005”. En Criado-Boado, F.; Martínez-Cortizas, A. y García Quintela, M. V. (eds.): Petroglifos, Paleoambiente y Paisaje. Estudios Interdisciplinares del Arte Rupestre de Campo Lameiro (Pontevedra), 42. Santiago de Compostela: Instituto de Ciencias del Patrimonio, pp. 124-129.

Bonilla, A.; César, M. y Fábregas, R. (2009): “Nuevas perspectivas sobre el espacio doméstico en la Prehistoria reciente del NO: el poblado de Os Remedios (Moaña, Pontevedra)”, Zephyrus, LIX, pp. 257-273.

Bradley, R. (2003): “A Life Less Ordinary: the Ritualization of the Domestic Sphere in Later Prehistoric Europe”, Cambridge Archaeological Journal, 13 (1), pp. 5-23. DOI. https://doi.org/10.1017/S0959774303000015

Bradley, R.; Criado, F. y Fábregas, R. (1994): “Los petroglifos como forma de apropiación del espacio: algunos ejemplos gallegos”, Trabajos de Prehistoria, 51 (2), pp. 159-168. DOI: https://doi.org/10.3989/tp.1994.v51.i2.455

Bradley, R. y Fábregas, R. (1995): “El silencio de las fuentes: prácticas funerarias en la Edad del Bronce del Noroeste y su contexto europeo”, Complutum, 6, pp. 153-166.

Bronk Ramsey, C. (2009): “Bayesian Analysis of Radiocarbon Dates”, Radiocarbon, 51 (3), pp. 337-360. DOI: https://doi.org/10.2458/azu_js_rc.51.3494

Bronk Ramsey, C. (2017): “Methods for Summarizing Radiocarbon Datasets”, Radiocarbon, 59 (6), pp. 1809-1833. DOI: https://doi.org/10.1017/rdc.2017.108

Cano, J. A.; Prieto, M. P. y Vázquez, P. (2017): “La cronología en As Mamelas (Sanxenxo, Pontevedra) como ejemplo de yacimiento al aire libre de la Prehistoria Reciente gallega”. En Barceló, J. A.; Bogdanovic, I. y Morell, B. (eds.): IberCrono 2016. Cronometrías para la Historia de la Península Ibérica, 2024. Barcelona: CEUR-WS, pp. 67-87.

Carrero-Pazos, M. (2019): “Density, intensity and clustering patterns in the spatial distribution of Galician megaliths (nw Iberian Peninsula)”, Archaeological and Anthropological Sciences, 11 (5), pp. 2097-2108. doi: https://doi.org/10.1007/s12520-018-0662-2

Criado, F.; Bonilla, A.; Cerqueiro, D.; Díaz, M.; Infante, F.; González Méndez, M.; Méndez, F.; Penedo, R.; Rodríguez Puentes, E. y Vaquero, J. (1991): La arqueología del Paisaje en Galicia. El área Bocelo-Furelos entre los tiempos paleolíticos y medievales. (Campañas de 1987, 1988, y 1989). Arqueoloxía-Investigación, 6. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.

Crombé, P. (1993): “Tree-fall features on final Palaeolithic and Mesolithic sites situated on sandy soils: how to deal with it”, Helinium, 33 (1), pp. 50-66.

Díaz-del-Río, P. (2001): La formación del paisaje agrario: Madrid en el III y II milenios bc. Arqueología, Paleontología y Etnografía, 9. Madrid: Comunidad de Madrid.

Domínguez-Bella, S. y Bóveda, M. J. (2011): “Variscita y ámbar en el Neolítico gallego. Análisis arqueométrico del collar del túmulo 1 de Chousa Nova, Silleda (Pontevedra, España)”, Trabajos de Prehistoria, 68 (2), pp. 369-380. DOI: https://doi.org/10.3989/tp.2011.11075

Dzi?gielewski, K. (2007): “Possibilities of identification and dating of tree windthrow structures on archaeological sites (based on the examples from Pod??že, site 17)”, Sprawozdania Archeologiczne, 59, pp. 393-417.

Evans, C.; Pollard, J. y Knight, M. (1999): “Life in the Woods: Tree-throws, ‘Settlement’ and Forest Cognition”, Oxford Journal of Archaeology, 18 (3), pp. 241-254. DOI: https://doi.org/10.1111/1468-0092.00081

Fábregas, R.; Bonilla, A. y César, M. (2007): Monte dos Remedios (Moaña, Pontevedra). Un asentamiento de la Prehistoria Reciente. Santiago de Compostela: Tórculo Edic.

Fábregas, R.; Carvalho, A. F.; De Lombera-Hermida, A.; Cubas, M.; Lucquin, A.; Craig, O. E. y Rodríguez-Álvarez, X. P. (2019): “Vaso con decoración cardial de Cova Eirós (Triacastela, Lugo)”, Trabajos de Prehistoria, 76 (1), pp. 147-160. DOI: https://doi.org/10.3989/tp.2019.12231

Fábregas, R. y Rodríguez Rellán, C. (2012): “A Prehistoria Recente do Barbanza”. En Fábregas, R. y Rodríguez Rellán, C. (eds.): A Arte Rupestre no Norte do Barbanza. Santiago de Compostela: Andavira, pp. 35-57.

Fábregas, R. y Ruiz-Gálvez, M. (1997): “El noroeste de la Península Ibérica en el III y II milenios: propuestas para una síntesis”, Saguntum, 30, pp. 191-216.

Fredell, Å. C. (2010): “A Mo(ve)ment in Time. A comparative study of a rock-picture theme in Galicia and Bohuslän”. En Fredell, Å. C.; Kristiansen, K. y Criado, F. (eds.): Representations and Communications. Creating an Archaeological Matrix of Late Prehistoric Art. Oxford: Oxbow Books, pp. 52-74.

Fuller, D. Q.; Stevens, C. y McClatchie, M. (2014): “Routine Activities, Tertiary Refuse and Labor Organization: Social Inferences form Everyday Archaeobotany”. En Madella, M.; Lancelotti, C. y Savard, M. (eds.): Ancient Plants and People. Tucson: The University of Arizona Press, pp. 174-217.

Gianotti, C. y Cancela, C. (2005): “Neolítico Final: Montenegro. Testemuña da ocupación humana durante o Neolítico Final e o período Alto-Medieval na península do Morrazo”. En Criado-Boado, F. y Cabrejas, E. (eds.): Obras Públicas e Patrimonio: Estudo Arqueolóxico do Corredor do Morrazo. Santiago de Compostela: Lab. de Arqueoloxía da Paisaxe, csic-Xunta de Galicia, pp. 50-54.

Gianotti, C.; Mañana-Borrazás, P.; Criado-Boado, F. y López-Romero, E. (2011): “Deconstructing Neolithic Monumental Space: the Montenegro Enclosure in Galicia (Northwest Iberia)”, Cambridge Archaeological Journal, 21 (3), pp. 391-406. DOI: https://doi.org/10.1017/S0959774311000436

Goldberg, P. y Macphail, R. I. (2006): Practical and Theoretical Geoarchaeology. Oxford: Blackwell Publishing.

González Méndez, M. (2000): La definición de un programa para el ayuntamiento de Toques (A Coruña). Arqueoloxía/Investigación, 8. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.

Jesus, A.; Tereso, J. P. y Gaspar, R. (2020): “Interpretative Trajectories towards the understanding of negative features using Terraço das Laranjeiras Bronze age site as a case study”, Journal of Archaeological Science: Reports, 30, pp. 101-222. DOI: https://doi.org/ 10.1016/j.jasrep.2020.102222

Jordà, J. F.; Rey, J.; Picón, I.; Abad, E. y Marín, C. (2009): “Radiocarbon and Chronology of the Iron Age Hillforts of Northwestern Iberia”. En Karl, R. y Leskovar, J. (eds.): Interpretierte Eisenzeiten. Fallstudien, Methoden, Theorie. Tagungsbeiträge. Studien zur Kulturgeschichte von Oberösterreich, 22. Linz: Oberösterreichischen Landesmuseum, pp. 81-98.

Kaal, J.; Carrión, Y.; Asouti, E.; Martín Seijo, M.; Martínez Cortizas, A.; Costa, M. y Criado, F. (2011): “Long-term deforestation in nw Spain: linking the Holocene fire history to vegetation change and human activities”, Quaternary Science Reviews, 30 (1-2), pp. 161-175. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.quascirev.2010.10.006

Korczy?ska, M. (2014): “Dynamics of the Depositional Processes: The Example of the Tree Windthrow Structure at the Graveyard in Janowice, site 44 (azp 106-65/103)”. En Kienlin, T. L.; Valde-Nowak, P.; Korczy?ska, M.; Cappenberg, K. y Ociepka, J. (eds.): Settlement, communication and exchange around the Western Carpathians. International Workshop held at the Institute of Archaeology (Krakow, 2012). Oxford: Archaeopress, pp. 231-248.

LaMotta, V. M. y Schiffer, M. B. (1999): “Formation processes of house floor assemblages”. En Allison, P. M. (ed.): The Archaeology of Household Activities. London: Routledge, pp. 20-29.

Langohr, R. (1993): “Types of tree windthrow, their impact on the environment and their importance for the understanding of archaeological excavation data”, Helinium, 33 (1), pp. 36-49.

Lima, E. y Prieto-Martínez, M. P. (2002): La Arqueología en la gasificación de Galicia 16: Excavación del yacimiento de Monte Buxel. Traballos de Arqueoloxía e Patrimonio, 27. Santiago de Compostela: Laboratorio de Patrimonio, Paleoambiente e Paisaxe.

López García, J. C. (2009a): “Escavación das estruturas arqueolóxicas aparecidas na parcela vi da travesía do Porto-E, Milladoiro, Ames (A Coruña)”. En Actuacións Arqueolóxicas 2007. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, pp. 233-234.

López García, J. C. (2009b): “Escavación das estruturas arqueolóxicas de Penedo da Hedra (Lalín, Pontevedra)”. En Actuacións Arqueolóxicas 2007. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, pp. 222-223.

Lorenzo, C.; Rodríguez-Rellán, C. y Fábregas, R. (2018): “Análise microespacial do asentamento prehistórico de Monte dos Remedios (Moaña, Pontevedra): unha achega preliminar”, Gallaecia, 36 pp. 73-102.

Mañana, P. y Chao, F. J. (2005): “Neolítico Final/Idade do Bronce. Os Laguiños”. En Criado, F. y Cabrejas, E. (eds.): Obras Públicas e Patrimonio: Estudo Arqueolóxico do Corredor do Morrazo. Santiago de Compostela: Lab. de Arqueoloxía da Paisaxe, csic-Xunta de Galicia, pp. 59-62.

Martín-Seijo, M.; Bettencourt, A. M. S.; Abad, E. y López García, J. C. (2012): “Firewood and timber exploitation during the third and second millennia bc in the Northwestern Iberia: wooden resources, territories and chaîne opératoire”. En Almeida, A. C.; Bettencourt, A. M. S.; Moura, D.; Monteiro-Rodrigues, S. y Alves, M. I. C. (eds.): Environmental Changes and Human Interaction Along the Western Atlantic Edge. Coimbra: apeq-cegot-citcem-cct/cgup, pp. 115-135.

Martín-Seijo, M.; Blanco-González, A.; Teira-Brión, A.; Rodríguez Rellán, C.; Bettencourt, A. M. S.; Rodríguez Sáiz, E. y Comendador, B. (2017a): “Disentangling the life-cycles of Bronze Age pits: A multi-stranded approach, integrating ceramic refitting, archaeobotany and taphonomy”, Journal of Archaeological Science: Reports, 12, pp. 528-542. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.jasrep.2017.02.024

Martín-Seijo, M.; Tereso, J. P.; Bettencourt, A. M. S.; Sampaio, H. A.; Abad, E. y Vidal, L. (2017b): “Socio-ecology of Early and Middle Bronze Age communities in the northwest Atlantic region of Iberia: Wood resources procurement and forest management”, Quaternary International, 437 (b), pp. 90-101. doi: https://doi.org/10.1016/j.quaint.2015.08.026

Martínez Cortizas, A.; Costa, M. y López Sáez, J. A. (2009a): “Environmental change in NW Iberia between 7000 and 500 CAL BC”, Quaternary International, 200, pp. 77-99.

Martínez Cortizas, A.; Kaal, J. y Costa, M. (2009b): “Human activities and Holocene environmental change in nw Spain”. En Sánchez Díaz, J. y Asins Velis, S. (eds.): Control de la degradación de los suelos y cambio global. Valencia: Univ. de Valencia, pp. 193-208.

Martínez Cortizas, A.; Mighall, T.; Pontevedra Pombal, X.; Nóvoa, J. C.; Varela, E. P. y Rebolo, R. P. (2005): “Linking changes in atmospheric dust deposition, vegetation change and human activities in northwest Spain during the last 5300 years”, The Holocene, 15, pp. 698-706.

Méndez, F. (1994): “La domesticación del paisaje durante la Edad del Bronce gallego”, Trabajos de Prehistoria, 51, pp. 77-94.

Méndez, F. y López Alonso, J. (2013): “Excavación del yacimiento de Chan de Pozas, Campaña de 2008”. En Criado, F.; Martínez-Cortizas, A. y García Quintela, M. V. (eds.): Petroglifos, Paleoambiente y Paisaje. Estudios Interdisciplinares del Arte Rupestre de Campo Lameiro (Pontevedra), 42. Santiago de Compostela: Instituto de Ciencias del Patrimonio, pp. 130-138.

Miksicek, C. H. (1987): “Formation processes of the archaeobotanical record”. En Schiffer, M. B. (ed.): Advances in Archaeological Method and Theory, 10. Albuquerque: Univ. of New Mexico Press, pp. 211-247.

Mora-González, A.; Teira-Brión, A.; Granados-Torres, A.; Contreras-Cortés, F. y Delgado-Huertas, A. (2019): “Agricultural production in the 1st millennium bce in Northwest Iberia: results of carbon isotope analysis”, Archaeological and Anthropological Sciences, 11 (6), pp. 2897-2909. doi: http://dx.doi.org/10.1007/s12520-018-0721-8

Parcero, C.; Armada, X. L.; Nión, S. y González Ínsua, F. (2021): “All together now (or not). Change, resistance and resilience in the nw Iberian Peninsula in the Bronze Age - Iron Age transition”. En Currás, B. X. y Sastre, I. (eds.): Alternative Iron Ages: Social theory from archaeological analysis. London-New York: Routledge, pp. 151-175.

Parcero, C. y Criado, F. (2013): “Social Chance, Social Resistance: A Long-Term Approach to the Processes of Transformation of Social Landscapes in the Northwest Iberian Peninsula”. En Cruz, M.; García Sanjuán, L. y Gilman, A. (eds.): The Prehistory of Iberia: Debating early Social Stratification and the State. London: Rouledge, pp. 249-266.

Pawlik, ?. (2014): “Biogenic imprint on hillslopes in the Sudety Mts.–Origin and consequences of the tree uprooting process”, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 48, pp. 17-34.

Pelling, R.; Campbell, G.; Carruthers, W.; Hunter, K. y Marshall, P. (2014): “Exploring contamination (intrusion and residuality) in the archaeobotanical record: case studies from central and southern England”, Vegetation History and Archaeobotany, 24 (1), pp. 85-99. DOI: https://doi.org/10.1007/s00334-014-0493-8

Prieto, M. P. (2011): “El área arqueológica de A Lagoa. La cerámica como expresión de división social”. En Prieto, M. P. y Salanova, L. (eds.): Las comunidades campaniformes en Galicia. Cambios sociales en el III y II milenios bc en el nw de la Península Ibérica. Pontevedra: Diput. de Pontevedra, pp. 47-59.

Prieto-Martínez, M. P. y Díaz Rodríguez, M. (2016): “Settlements and Houses in Galicia in the Middle and Late Bronze Age”. En Coimbra, F. y Delfino, D. (eds.): Late Prehistory and Protohistory: Bronze Age and Iron Age. Proceedings of the XVII UISPP World Congress. Chapter: 1. The emergence of warrior societies and its economic, social and environmental consequences. Oxford: Archaeopress Archeology, pp. 103-126.

Prieto-Martínez, M. P. y Salanova, L. (2011): Las comunidades campaniformes en Galicia. Cambios sociales en el III y II milenios bc en el nw de la Península Ibérica. Pontevedra: Diput. de Pontevedra.

Reimer, P. J.; Austin, W. E. N.; Bard, E.; Bayliss, A.; Blackwell, P. G.; Bronk Ramsey, C.; Butzin, M.; Cheng, H.; Edwards, R. L.; Friedrich, M.; Grootes, P. M.; Guilderson, T. P.; Hajdas, I.; Heaton, T. J.; Hogg, A. G.; Hughen, K. A.; Kromer, B.; Manning, S. W.; Muscheler, R.; Palmer, J. G.; Pearson, C.; van der Plicht, J.; Reimer, R. W.; Richards, D. A.; Scott, E. M.; Southon, J. R.; Turney, C. S. M.; Wacker, L.; Adolphi, F.; Büntgen, U.; Capano, M.; Fahrni, S. M.; Fogtmann-Schulz, A.; Friedrich, R.; Köhler, P.; Kudsk, S.; Miyake, F.; Olsen, J.; Reinig, F.; Sakamoto, M.; Sookdeo, A. y Talamo, S. (2020): “The IntCal20 Northern Hemisphere Radiocarbon Age Calibration Curve (0-55 cal kbp)”, Radiocarbon, 62 (4), pp. 725-757. DOI: https://doi.org/10.1017/rdc.2020.41

Rodríguez Rellán, C. y Fábregas, R. (2006): “Industria lítica del yacimiento Calcolítico de Lavapés (Cangas de Morrazo, Pontevedra)”, Sautuola, 12, pp. 135-156.

Rodríguez Rellán, C.; Vázquez, A. y Fábregas, R. (2018): “Cifras e imágenes: una aproximación cuantitativa a los petroglifos gallegos”, Trabajos de Prehistoria, 75 (1), pp. 109-127. DOI: https://doi.org/10.3989/tp.2018.12206

Šamonil, P.; Schaetzl, R. J.; Valtera, M.; Goliáš, V.; Baldrian, P.; Vaší?ková, I.; Adam, D.; Janík, D. y Hort, L. (2013): “Crossdating of disturbances by tree uprooting: Can treethrow microtopography persist for 6000years?”, Forest Ecology and Management, 307, pp. 123-135. DOI: https://doi.org/10.1016/j.foreco.2013.06.045

Schaetzl, R. J. y Follmer, L. R. (1990): “Longevity of treethrow microtopography: implications for mass wasting”, Geomorphology, 3 (2), pp. 113-123. DOI: https://doi.org/10.1016/0169-555X(90)90040-w

Schiffer, M. B. (1987): Formation processes of the archaeological record. Albuquerque: Univ. of New Mexico Press.

Skibo, J. M. y Schiffer, M. B. (2008): People and things: A behavioral approach to material culture. New York: Springer Verlag.

Stathers, R. J.; Rollerson, T. P. y Mitchell, S. J. (1994): Windthrow Handbook for British Columbia Forests. Research Program Working Paper 9401 edn. Victoria: BC Min.For.- Victoria BC.

Suárez, J. y Márquez, J. E. (2014): “La problemática de los ‘fondos de cabaña’ en el marco de la arquitectura protohistórica del sur de la Península Ibérica”, Menga, 5 pp. 199-225.

Tabarés, M. y Baqueiro, S. (2005): “Estudo da cultura material do xacemento de Montenegro”. En Criado-Boado, F. y Cabrejas, E. (eds.): Obras Públicas e Patrimonio: Estudo Arqueolóxico do Corredor do Morrazo. Santiago de Compostela: Lab. de Arqueoloxía da Paisaxe, CSIC-Xunta de Galicia, pp. 117-119.

Teira, A. (2013): “Dentro y fuera del bosque: La gestión de Prunus avium/cerasus en época romana y medieval en el NW ibérico”, ArkeoGazte, 3 pp. 99-115.

Vázquez-Liz, P.; Prieto-Martínez, M. P. y Núñez-Jato, J. F. (2015): “El pasado olvidado: el sitio del II y I milenio bc de Pena Fita (Adai, Lugo) en el contexto de las longhouses del NW peninsular”, Gallaecia, 34 pp. 9-56.

Vidal, M. (2011): “O Fuxiño: un asentamiento de la Edad del Bronce con campaniforme”. En Prieto-Martínez, M. P. y Salanova, L. (eds.): Las comunidades campaniformes en Galicia. Cambios sociales en el III y II milenios BC en el NW de la Península Ibérica. Pontevedra: Diput. de Pontevedra, pp. 31-38.

Villar, R. (2008): “Proxecto de investigación arqueolóxica da Chan do Cereixo, Donas, Gondomar (Pontevedra)”. En Actuacións arqueolóxicas: ano 2006. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, pp. 23-24.
Teira-Brión, A. (2022). La casa imaginaria: hoyos de destoconado y desarraigo de árboles en asentamientos al aire libre de la Prehistoria Reciente. Zephyrvs, 89, 85–106. https://doi.org/10.14201/zephyrus20228985106

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.
+